Eerder dit jaar gaf de gemeente Vijfheerenlanden aan dat het allemaal best meevalt met de overlast voor omwonenden van het windpark Autena. Uit gesprekken met een tiental omwonenden blijkt dat dat beeld niet klopt en bijgesteld moet worden.
De aanleiding
Op 5 juli besprak de commissie Ruimte, Verkeer en Economie onder meer het voorstel van B&W over de zoekgebieden. Dat eindigde in een wat onduidelijke afkeur van de voorstellen. In September zal de Gemeenteraad zich er echt over gaan uitspreken.
In de aanloop naar die vergadering werden wij benaderd door omwonenden van Autena die onthutst waren over ons artikel waarin we aangaven dat er nog ruimte is in windpark Autena voor extra windturbines. We hadden ons onder meer gebaseerd op die uitspraak van de gemeente over weinig tot geen overlast. Na wat uitwisseling besloten we verder te gaan kijken en via interviews te horen hoe het er nu voorstaat.
De omwonenden en TNO
We spraken rechtstreeks met de dames Planken en Baars en die hadden hun buren en bekenden die in de buurt van Autena wonen, benaderd met de vraag naar hoe het nu is gesteld met de overlast. De meeste daarvan wonen binnen een straal van 700 meter tot het windpark. In totaal hebben we van 11 omwonenden informatie gekregen. Tijdens de gesprekken bleek dat het onderzoekinstituut TNO bezig is om te achterhalen hoe de samenwerking over windparken ging tussen bestuurders, bedrijven en burgers en hoe omwonenden de overlast ervaren. Ze doen dat bij windparken Spui, Autena, Veenwieken en AVRI. Om te voorkomen dat ‘onze’ vragen teveel van het goede zouden zijn voor de toch al zo geplaagde omwonenden, zijn we niet langs al deze omwonenden persoonlijk gegaan met onze detailvragen.
Het beeld
- Alle omwonenden hebben last van het geluid. Sommigen weinig, sommigen erg veel. Bij een aantal werken de windturbines als ‘versterker’: bij wind uit het Westen waait de wind door de molens, over de A2 en dan naar de huizen. De turbulentie van de wieken maakt dat het verkeersgeluid versterkt doorgaat. In tegenstelling tot wat de gemeente eerder wilde laten geloven dat het windturbine geluid wegvalt tegen het verkeerslawaai. Op één plaats (het huis staat zo’n 350 meter van de dichtstbijzijnde turbine) is het effect zó erg dat als die turbine uitgezet wordt vanwege slagschaduw (op het moment dat de wind voor die versterking zorgt), het geluidsniveau halveert. Oftewel de turbines verdubbelen de geluidsoverlast van de snelweg. Als de versterkers ‘aan’ staan is buiten zitten geen optie. Hoofdpijn en oorpijn zijn geen uitzondering.
- Alle omwonenden vinden dat hun uitzicht bedorven is. Vanuit de omgeving van het windpark Autena zijn ook de turbines van Houten en verderop langs de A15 goed te zien. Men ervaart het als afschuwelijk.
- Alle omwonenden willen er eigenlijk niks meer mee te maken hebben. Ze voelen zich beduveld door de gemeente en de energiemaatschappijen. Ondanks hun toenmalige grote verzet in de jaren 2012 tot en met 2016 is het windpark er toch gekomen. Waar ze voor vreesden en waarschuwden is vaak uitgekomen. Binnen een jaar na de opening werd een grote rij statige bomen gekapt ‘om betere wind te krijgen’ zonder dat de toen nog actieve klankbordgroep daarin werd gekend of om advies gevraagd. Het fonds voor de omgeving bevat momenteel ca. 92.000 euro en er is nog niks mee gedaan. De klankbordgroep was een tactische manier van ‘pappen en nat houden’ en is inmiddels ter ziele. In de jaren na de opening is er niemand langs geweest om te vragen hoe ze het windpark ervoeren. Nu pas, vijf jaar later, komt TNO langs met de vraag ‘hoe is het gegaan en hoe is het nu?’. ‘Geen klachten’ kan volgens hen ook komen omdat klagen toch niet blijkt te helpen en men het er bij laat zitten.
- De effecten van de slagschaduw zijn goed bekend tegenwoordig en als omwonenden er last van hebben kunnen ze bellen en dan wordt de betreffende molen stopgezet tot de zon onder is. De norm is afgestemd op ‘de gevel van het huis’. ‘Niet kunnen zitten in de tuin’ is geen argument. Bij bellen wordt er vaak doorgeschoven naar een volgende collega en als er beloofd wordt om terug te bellen gebeurt er vaak niks of pas maanden later. De gemeente of Eneco tonen nul betrokkenheid of pro-activiteit bij hen die de slagschaduw ondergaan. Zie bijgaande video van hoe slagschaduw er uit ziet.
- De slagschaduw heeft ook invloed op dieren. Daar geeft de gemeente ook geen gehoor aan. Althans, tot dusverre niet. In de biologische kippenboerderij ten Oosten van Autena (op zo’n 400 meter vanaf de turbines) gaan op jaarbasis ongeveer 2000 kippen dood door toedoen van het windpark. Het treedt met name op bij heel helder weer en fel licht. Als de slagschaduw langskomt denken de hennen dat er roofvogels op ze af komen, geven een noodkreet en vluchten in blinde paniek massaal weg van waar het licht binnen komt. In de hoek waar ze allemaal naar toe rennen raken de eerste kippen in gedrang, krijgen geen zuurstof meer en worden daarna vertrappeld. Zie de hieronder voor een indruk van hoe dat er na afloop uitziet. Dit gebeurt elk voor- en najaar maar ook op sommige dagen in de zomer opnieuw. En, ondanks herhaaldelijk aankaarten bij de gemeente is hier nog steeds niks mee gebeurd.
- Het is niet alleen de echte slagschaduw die overlast geeft. Ook in het blikveld doet het wat. Als je naar buiten stapt en voortdurend iets groots en hoogs ziet draaien levert dat een constante alertheid op die je uiteindelijk sloopt.
- Het windpark heeft ook effect op de gezondheid. In twee jaar tijd na de opening van het windpark kregen vier omwonenden ernstige aandoeningen, waaronder twee hart operaties. Of dat kwam door het gevoel van ‘bedrogen’ te zijn of door de turbines zelf is niet helder te maken. Toch valt het wel op.
Hoe verder in Autena
Er blijkt dus toch overlast van aanzienlijke omvang te zijn bij Autena. Het ligt daarom voor de hand dat als er windturbines bijkomen in Autena de overlast nog verder toeneemt. Zeker als het de grotere / hogere variant betreft. Gezien de recente uitspraken van de Raad van State lijkt dat geen haalbare kaart. De Europese regels stellen immer dat dit soort installaties niet mogen zorgen voor een achteruitgang van het leefmilieu van mensen. Het lijkt zelfs mogelijk om de bestaande vergunning voor Autena nietig te laten verklaren.
Bij het bepalen van de nieuwe zoekgebieden hanteerde de gemeente deze afstandsregels:
- 900 meter tot woonkernen
- 500 meter tot woningen
Als windpark Autena zou uitbreiden komen de woningen op de Bolgerijsekade en ook een deel van de Autenasekade al snel binnen die grens van 500 meter te liggen. Ook zal de overlast op het nabij gelegen industrie terrein toenemen. Opnieuw redenen om het niet te doen. En tenslotte is daar nog de kerosine leiding. Nu grenst er maar 1 turbine direct aan de leiding. Bij uitbreiding komt er minste één bij, mogelijk 2. Daarmee neemt het risico op branden fors toe.
Hoe verder in Zijderveld
Ook in Zijderveld ziet het er niet hoopgevend uit voor de gemeente. De afstand van de woning van de geïnterviewde Autena omwonenden tot het park ligt rond de 700 meter. En ze hebben allemaal last. Dat betekent dat met die grens van 500 meter tot woningen, veel huizen op de Zijderveldselaan ook last gaan krijgen. Misschien zelfs wel in het dorp, als je rekening houdt met het ‘versterker’ effect dat bij Autena optreedt. Kortom, opnieuw iets wat in strijd is met de Europese wet en via de uitspraak van de Raad van State niet door kan gaan. En ook hier speelt de kerosineleiding weer op: de lengte van de blootgestelde leiding en het wegdek en de toegenomen verkeersdruk zullen het risico van branden groter maken dan toenmaals in Autena.
Wij zijn betreurd voor de omwonenden van Autena voor de overlast die ze hebben. Maar we zijn blij dat we met hun ervaringen kunnen aantonen dat plaatsing bij Zijderveld en/of uitbreiding bij Autena uit den boze is.